150 lat temu

„ W 1863 r. powstańcy styczniowi uważali, że prawo Polaków do wolności zrównoważy rosyjskie karabiny i armaty. Walka nawet przy niepewnych szansach, jeśli trzeba, mimo wszystko, była jednak typowa dla polskich dziejów – mówi PAP Tomasz Łubieński, publicysta, pisarz i tłumacz literatury pięknej. Napisał m.in. wielokrotnie wznawianą książkę „Bić się czy nie bić”, poświęconą polskim powstaniom narodowym.

PAP: Jaka była specyfika zrywu niepodległościowego z 1863 r.? Czym Powstanie Styczniowe różniło się od Powstania Listopadowego?

Tomasz Łubieński: To były zupełnie inne powstania, zarówno jeśli chodzi o charakter walk, jak i wnioski, które z tych powstań wynikły. Inna była ich atmosfera i etos.

Powstanie Listopadowe to właściwie regularna wojna polsko-rosyjska, w której Polacy niespodziewanie odnosili nawet znaczne sukcesy. Z kolei Powstanie Styczniowe jest desperackim, trochę przypadkowo wywołanym, zrywem. Piosenka powstańcza: „Poszli nasi w bój bez broni” dobrze określa ideę Powstania Styczniowego. Powstańcy uważali, że racja moralna, prawo Polaków do wolności zrównoważą rosyjskie karabiny i armaty. Sądzili, że słuszność sprawy doprowadzi ich do zwycięstwa.

Chociaż z drugiej strony myślenie romantyczne wydawało się wówczas nawet racjonalne - jeśli brać pod uwagę tylko stosunek sił, Powstania Styczniowego w ogóle powinno nie być.

Powstanie Listopadowe skończyło się kacem moralnym, wiele regularnych polskich dywizji przekroczyło granice rosyjskiego zaboru. Z przeświadczeniem, że nie wykorzystano szansy na sukces. Powstanie, które wybuchło 33 lata później trwało aż 1,5 roku. Ono „wypaliło się do końca” i od początku nie miało szans.” - Za „Dzieje.pl”

W krwawem polu srebrne ptaszę(1)

Poszły w boje chłopcy nasze.

Hu! Ha! Krew gra, duch gra, hu! Ha!

Niechaj Polska zna, jakich synów ma!

Obok Orła znak Pogoni(2),

Poszli nasi w bój bez broni.

Hu! Ha! Krew gra, duch gra, hu! Ha!

Matko-Polsko, żyj!

Jezus, Maria! Bij!

Naszym braciom dopomagaj,

Nieprzyjaciół naszych zmagaj.

Hu! Ha! Wiatr gra, krew gra, hu! Ha!

Niechaj Polska zna,

Jakich synów ma.   –  (Tekst  Wincentego Pola).

(1) –„W krwawem polu srebrne ptaszę” – polskie godło państwowe: srebrzysty Orzeł na tle czerwieni sztandaru.

(2) – Pogoń – godło Wielkiego Księstwa Litewskiego: rycerz na pędzącym koniu, trzymający wzniesiony miecz. W okresie unii polsko-litewskiej (XIV–XVIII w.) na herbach królewskich i sztandarach wojskowych Pogoń widniała obok Orła.- Za „bibliotekapiosenki.pl”

AZH